Kömürlü termik santrallerin kapanma oranı iklim hedeflerine uyum için olması gerekenin beşte biri
Küresel iklim hedeflerine ulaşılabilmesi için kömüre dayalı termik santrallerin devreden çıkma hızının mevcut durumun 5 katı olması gerektiği belirtildi.
Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe), Beyond Fossil Fuels (Beyond Fossil Fuels), CREA, E3G, Reclaim, 9. kez yayınlanan “Rise and Fall 2023: Global Tracking of Coal Power Plants” raporunun hazırlanmasında bu yıl uluslararası yardım kuruluşu Global Energy Monitor tarafından. Finance, Sierra Club, SFOC, Kiko Network, ACJCE, Chile Sustentable ve Bangladeş Kümeleri.
Rapora göre, geçen yıl yaşanan elektrik kriziyle “kömürün geri dönüş yaptığı” yönündeki spekülasyonlar gerçekleşmedi ve kömürün “sonunun yakın” olduğu yönündeki bulgular güçlendi.
Şu anda, faaliyette olan küresel kömür santrali kapasitesinin yaklaşık yüzde 30’unun (580 gigawatt) bir kapatma tarihi var. Kalan kapasitenin 1400 gigavatı ise karbon nötr hedefler kapsamındadır.
Küresel kömürlü termik santral kapasitesinin sadece yüzde 5’i için rastgele taahhütler yok.
Ancak kömürlü termik santrallerin kapanma hızı, Paris Anlaşması’ndaki iklim hedeflerine ulaşmak için yetersiz. Paris Anlaşması’nın hedeflerine uymak için yılda ortalama 117 gigawatt’lık kömürlü termik santralin kapatılması gerekiyor. Bu sayı geçen yıl kapatılan 26 gigawatt’lık kapasitenin yaklaşık 5 katı iken, aynı zamanda yeni kömürlü termik santrallerin üretiminin de durdurulması gerekiyor.
Çin, yeni termik santral projelerinde başı çekiyor
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Hızlandırma Gündemi” belirleyerek, gelişmiş ülkelerde 2030, dünyanın geri kalanında 2040 prestijiyle yeni kömür projeleri yapılmaması ve mevcut kömürlü termik santrallerin kapatılması davetlerini yineledi.
Rapora göre, OECD ülkelerindeki kömür kapasitesinin yalnızca yüzde 70’i (330 gigawatt) bu senaryo ile yolunda giderken, OECD üyesi olmayan ülkelerin kömür kapasitesinin yalnızca yüzde 6’sı (93 gigawatt) 2040’tan önce kapatılacak.
Paris Anlaşması’ndan bu yana yeni kömür projeleri üçte iki oranında azalırken, 33 ülkede yaklaşık 350 gigawatt’lık yeni kömür projesi var ve 192 gigawatt’lık ek kapasite de yapım aşamasında.
Çin, inşaat öncesi ve yapım aşamasındaki kömür kapasitesi bakımından diğer tüm ülkeleri geride bırakıyor. Çin’de geliştirme aşamasındaki kömür kapasitesi geçen yıl 2021 yılına göre yüzde 32 artarak 366 gigavata yükselirken, dünyanın geri kalanında yüzde 22 azalarak 172 gigavata geriledi.
Çin, geliştirilmekte olan dünyanın kömür kapasitesinin yüzde 68’ini oluşturuyor.
Enerji krizi, kömürlü termik santralin çalışmama süresini yavaşlatıyor
Avrupa Birliği’ndeki gaz krizi ve Rusya’nın Ukrayna’daki savaşı, kömürlü termik santrallerin kapanmasında yavaşlamaya yol açtı ve AB’de geçen yıl sadece 2,2 gigawatt’lık kömürlü termik santral kapasitesi devre dışı kaldı. Bu rakam geçen yıl 14,6 gigawatt ile rekor kırmıştı.
Öte yandan AB’nin elektrik üretiminde kömürün payı geçen yıl yüzde 1 arttı.
ABD, 2022’de 13,5 gigawatt kömür kapasitesini atlayarak bu alanda başı çekti.
Rusya-Ukrayna savaşının enerji krizini tırmandırdığı 2022’de, dünyanın faal kömür santrali filosu yüzde 1’den (19,5 gigawatt) daha az büyüdü. Yeni devreye alınan 45,5 gigawatt’lık santralin yüzde 59’u Çin’de tescil edildi.
Raporun baş yazarı Flora Champenois, yeni kömür projeleri devreye girdikçe gelecekte azaltılması gereken daha fazla emisyon olacağını belirtti. “Bu aşamada, mevcut ve yeni kömür projelerinin devreden çıkarılması, iklim kaosunu önleyecek kadar hızlı gerçekleşmiyor.” sözünü kullandı.
“Türkiye deprem sonrası yeniden yapılanmayı temiz teknolojilerle yapmalı”
Türkiye de geçen yıl dünyada yeni kömür santralinin devreye alındığı ülkelerden biri oldu ve Adana’daki 1.3 gigawatt’lık Emba Hunutlu termik santrali açıldı.
Rapora göre Türkiye, planlanan kömürlü termik santral kapasitesi açısından dünyada Çin ve Hindistan’ın ardından üçüncü sırada yer alıyor. Proje stokundaki 11 gigawatt kömürlü termik santral kapasitesine rağmen finansman sıkıntısı gibi aksaklıklar nedeniyle bu projelerin hayata geçmesi beklenmiyor.
CAN Europe Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Hasret Katisöz, rapora ilişkin yaptığı değerlendirmede, mevcut proje stokunun büyüklüğüne rağmen bundan sonra Türkiye’de yeni bir kömürlü termik santral açılmasının olası olmadığını belirterek, “Bunun için ne gerekli dış finansman ne de bölge halkının yaşadığı termik santralleri kullanması gerekiyor. Özellikle depremden sonra Türkiye’nin yeniden yapılanma süreci enerji verimliliği ve depolamaya odaklanmalı, sağlam, sürdürülebilir bir termik santral inşa etmelidir.” rüzgar ve güneş enerjisine dayalı, herkes için uygun fiyatlı elektrik sistemi yetkililerin birincil görevi olmalıdır.” ifadelerini kullandı.
Fosil Yakıtların Ötesinde Kampanyacısı Duygu Kutluay ise savaş sonrasında kömürün yanı sıra gazı da devre dışı bırakarak tamamen temiz elektrik üretimine geçmeyi hedef belirleyen ülke sayısının arttığını belirterek, “Türkiye de fosil yakıtları tercih etti. yenilenebilir, enerji tasarrufu ve akıllı tüketim kullanarak bu tarihi yol ayrımında olduklarını belirterek, “Aksi takdirde kömür ve gaz gibi fosil yakıtlarda ısrar, dışa bağımlı olan Türkiye’yi, tekrarlaması beklenen fosil yakıt krizlerine karşı çok daha savunmasız hale getirecektir. önümüzdeki dönemlerde.” değerlendirmesini yaptı.
